آشنایی با اصطلاحات رایج سیم و کابل

سیم برق و کابل برق یکی از مهمترین ابزارها در صنعت برق می باشند و در این حوزه از اصطلاحات مختلفی برای نام و مشخصات سیم و کابل استفاده می شود که ما در این مقاله قصد داریم تعدادی از اصطلاحات رایج سیم و کابل را معرفی کنیم . پس در ادامه با ما همراه باشید.

تعریف سیم و کابل

سیم به وسیله ای گفته می شود که شامل یک بخش هادی به منظور انتقال برق و بخش دیگر عایق، که نارسانا بوده و مانع از نشت برق به بیرون یا اتصال آن با سایر اجسام خارجی می شود و دسته سیم های هم بند شده با یک پوشش عایق، کابل نامیده می شود. جهت بالا بردن کیفیت انتقال الکتریسیته و اتلاف پایین آن، جنس سیم های رسانا را مسی و عایق آن را از پلاستیک می سازند. اصطلاحات رایج سیم و کابل های الکترونیکی و مخابراتی، دارای استثناعاتی می باشد که یکی از آن ها، تفاوت سیم و کابل با توجه به شدت فشار آن می باشد.

تفاوت سیم و کابل

محدوده سطح ولتاژ پایین یا فشار ضعیف

همانطور که اشاره شد، سیم، به هادی لختی گویند، که با یک روکش عایق، جهت جلوگیری از نشت آن به بیرون، محصور می شود. ولی کابل، دسته سیم های هم بندی شده ای است که توسط یک روکش دیگر، به صورت منسجم و محکم کنار هم و به موازات هم قرار گرفته اند. پس، هادی های تک لایه، سیم و هادی های چند لایه، کابل نامیده می شوند.

محدوده سطح ولتاژ بالا یا فشار قوی

در محدوده فشار یا سطح ولتاژهای متوسط و بالا، هر هادی لخت، روکش دار، تک رشته ای یا چند هسته ای، کابل نامیده می شود.

هادی آلومینیومی با هسته فولادی(ACSR)

این نوع هادی در این حوزه از الکترونیک، استثنا بوده، به طوری که در محدوده فشار ضعیف و متوسط یا قوی، همه خانواده آن با هر شکلی، کابل نامیده می شوند.

تقسیم بندی سیم ها و کابل ها

از لحاظ اندازه و تراکم سیم ها

از جمله اصطلاحات رایج سیم و کابل، تقسیم بندی آن ها از جنبه های مختلف می باشد، که عبارتند از:

• 14-2G: شامل دو سیم روکش دار و یک سیم زمین و گیج هر یک از سیم ها 14
• 14-3G: شامل سه سیم روکش دار و یک سیم زمین و گیج هر یک از سیم ها 14
• 12-2W/G: شامل دو سیم روکش دار و یک سیم زمین و گیج هر یک از سیم ها 12
• 12-3W/G: شامل سه سیم روکش دار و یک سیم زمین و گیج هر یک از سیم ها 12
• TYPE-NM-B: این نوع سیم و روکش آن، غیر فلزی بوده و برای سیم کشی وسایل مسکونی به کار می رود
• NM-600V: این نوع سیم غیر فلزی برای سیم کشی ساختمان استفاده می شود.
• NYA: سیم تک لایه حاوی عایق پلاستیکی برای سیم کشی داخلی
• NYAF: سیم افشان انعطاف پذیر با عایق پلاستیکی برای سیم کشی داخلی
• NYFA: سیم مسی نازک با عایق پی وی سی برای سیم کشی داخلی
• NYFAZ: مجموعه سیم های مسی نازک با عایق پی وی سی هم بندی شده داخل غلاف عایق برای اتصالات روشنایی
• NYM: سیم مقاوم در برابر رطوبت

از لحاظ عایق یا روکش پلاستیکی

سیم و کابل همچنین، از لحاظ جنس و نوع عایق یا روکش به انواع مختلفی تقسیم می شوند و این اصطلاحات رایج سیم و کابل، اغلب بر روی عایق ثبت می شوند.

• THW: به ترتیب مفهوم حروف، ماده عایق ترموپلاستیک مقاوم در برابر آتش، حرارت و رطوبت
• THWN: ماده عایق ترموپلاستیک مقاوم در برابر آتش، حرارت، رطوبت و روغن یا بنزین
• THHN: ماده عایق ترموپلاستیک مقاوم در برابر آتش، بسیار مقاوم در برابر حرارت و روغن یا بنزین
• XHHN: پلیمر مصنوعی مقاوم در برابر شعله، بسیار مقاوم در برابر حرارت و بنزین یا روغن

پارامترهای اساسی برای تقسیم بندی سیم و کابل

بنابراین، برای فهم اصطلاحات رایج سیم و کابل، ابتدا پارامترهای اساسی آن ها را بایستی مطالعه نمود، که عبارتند از:

1. فشار قوی یا ضعیف و سطح ولتاژ آن
2. تعداد رشته های هر هادی
3. تعداد هادی ها
4. نوع روکش و غلاف رشته ها و هادی ها
5. نوع هادی و جنس آن
6. نوع کاربرد
7. شکل و نحوه استقرار هادی ها داخل غلاف
8. نوع حفاظ مکانیکی و الکتریکی آن

انواع سیم و کابل از لحاظ ساختار و کاربرد

پس از فهم کلی اصطلاحات رایج سیم و کابل، باید به طور جزئی نیز، به مطالعه این اصطلاحات در هر یک از انواع سیم ها و کابل ها پرداخت.

1- سیم تک هادی

الف) سیم مفتولی یا جامد: این نوع سیم تک لایه، حالتی خشک داشته و به دلیل قابلیت فرم دهی و شکل پذیری بالا، بیشترین کاربرد را در تابلوهای برق دارد. در ضمن، روکش یا رویه سیم مفتول از UPVC ساخته شده و ولتاژ مشخصه آن 450 یا 750 ولت می باشد.

ب) سیم افشان یا چند رشته ای: بر خلاف سیم مفتول تک رشته، سیم افشان دارای تعداد فراوانی از رشته های مسی بوده و ضخامت رشته ها بسیار نازک است. این رشته های تابیده شده به هم، خیلی نرم و دارای انعطاف پذیری بسیار می باشند، به طوری که، در سیم کشی ساختمان ها، از آن ها استفاده می شود. ولتاژ مشخصه این سیم ها در حدود 300 یا 500 ولت می باشد.

 

ج) سیم نیمه افشان: این نوع سیم نسبت به سیم مفتول دارای تعداد رشته و انعطاف پذیری زیادی بوده، ولی از سیم افشان کمتر است. به عبارتی، از جهت خصوصیات ساختاری مابین دو سیم مفتول و افشان بوده و دارای ولتاژ مشخصه 450 یا 750 می باشد. در صورت نیاز به سیم نرم تر نسبت به سیم مفتول، سیم نیمه افشان مناسب است.

 

2- سیم با غلاف غیرفلزی

سیم های غیر فلزی مفتولی یا رشته ای بیش از یک هادی توأم با هادی زمین عایق یا لخت، که برای سیم کشی داخل ساختمان به کار می روند و بروزترین نوع آن، سیم غیر فلزی جنس B است که برای تأسیسات داخلی استفاده می شود.

3- سیم تابلو برق

عایق این نوع سیم به رنگ سیاه بوده و جنس روکش آن از THHN(از جمله اصطلاحات رایج در سیم وکابل) می باشد.

4- سیم فیدر اصلی

کار این سیم ها انتقال برق از تیر سقف به داخل ساختمان می باشد و دارای روکش THHN می باشند.

5- کابل افت خدمات

کابل رابط هوایی میان تیر برق و ساختمان مصرفی، که به شکل های دوگانه(دوپلکس)، سه گانه(تریپلکس) و چهارگانه(کوادروپلکس) بوده و در هر کدام از آن ها، یک سیم لخت برای نول و بقیه سیم ها برای خطوط فاز می باشد. جنس روکش این کابل ها، XLPE یا پلی اتیلن با اتصال عرضی( از جمله اصطلاحات رایج سیم و کابل) می باشد که آن را در برابر رطوبت و گرما محافظت می کند. برای تأمین برق سه فاز از تیر برق به ساختمان، از نوع چهار هسته ای استفاده می شود.

6- کابل کواکسیال یا هم محور

کابلی حاوی چهار لایه و به شکل هم محور یا دارای محور واحد و مشترک، که هسته آن شامل یک هادی مسی با لایه دی الکتریک عایق محصور کننده، که روی آن رشته سیم های بافته شده قرار گرفته و در نهایت، لایه آخری و بیرونی، پلاستیک عایق برای حفاظت از کل کابل، آن را احاطه کرده است. این کابل برای توزیع سیگنال تلویزیون و انتقال سیگنال بین آنتن ها  و به عنوان رابط در سیستم های رسانه ای به کار می رود.

7- کابل زوج به هم تابیده

این نوع کابل، از چند واحد جفت سیم روکش دار به هم تابیده تشکیل شده و برای شبکه اینترنت و خطوط تلفن استفاده می شود. دلیل به هم تاباندن دو سیم ها در این کابل، کاهش نویز است.

8- کابل فیبر نوری

نوعی کابل ارتباطی که از رشته های شیشه ای شفاف جهت انتقال داده ها به صورت نوری ساخته شده و ضخامت رشته ها بسیار نازک و نزدیک به ضخامت موی انسان است. هر کدام از رشته ها دارای روکش پلاستیکی بوده و در کل، یک محافظ عایق خارجی برای جلوگیری از نویز یا تداخل الکترومغناطیسی رشته ها، آن ها را احاطه کرده است و برای انتقال داده ها و توان با سرعت بسیار بالا و میرایی کم به کار می رود.

9- کابل دفن مستقیم

این نوع کابل، از باندل های کابل فیبر نوری با هسته فلزی ضخیم تشکیل شده و حاوی چند روکش محافظ از جمله، لایه پلاستیکی عایق و ضد آب است که برای حفاظت کابل در برابر گرما و رطوبت قرار گرفته است. این کابل، به منظور انتقال توان استفاده می شود.

10- کابل با غلاف فلزی

این نوع کابل، دارای هادی های روکش دار با یک لایه محصور کننده فلزی است. این لایه فلزی، به صورت بافت فلزی یا لوله فلزی می باشد. با وجود لایه بیرونی عایق، استفاده از آن برای مکان های مرطوب به خاطر فلز، مناسب نبوده و برای اتصال به زمین، وسایل بزرگ و محیط های بیرونی  به کار می روند.

11- کابل چند هسته ای

کابلی که دارای چند هادی روکش دار و عایق بندی شده بوده و همه داخل یک پوشش پلاستیکی به طور منظم هم بندی شده و به عنوان رابط یک پارچه و جهت جلوگیری از شلوغی، میان سیستم های صوتی و تصویری رسانه ای به کار می رود.

12- کابل نواری یا روبانی

کابل های نواری به شکل روبان و متشکل از تعدادی هادی عایق بندی شده و چسبیده به هم بوده و به عنوان رابط میان وسایل جانبی سیستم ها از جمله رایانه به کار می روند و ولتاژ مشخصه آن ها در حد پایین می باشد.

13- کابل زوجی

کابلی که حاوی دو هادی روکش دار کنار هم بوده و در داخل پوشش عایق قرار گرفته اند. این نوع کابل در اتصالات و به عنوان رابط در کاربردهای DC و AC به کار می روند.

14- سیم ارت

حفاظت در برابر اتصالات ناخواسته سیستم های برقی و خنثی کردن جریان برق توسط چاه ارت، به طوری که با برقی شدن بدنه سیستم، کلید فیوز محافظ با یک اتصال کوتاه عمل می کند.

 

15- سیم ترانس یا لاکی

سیم ترانس دارای یک هادی واحد بوده و یک عایق نازک آن را احاطه کرده است و برای سیم پیچی های موتور و ترانسفورماتور به کار می رود.

 

 

در حالت کلی، مطالعه اصطلاحات رایج درسیم و کابل، نقش کلیدی در شناخت و درک نوع، جنس و کاربرد های آن ها داشته و باعث بکارگیری و مصرف درست و بجا از آن ها در صنف های مختلف می شود.